De verwachtingen waren hoog. Gemeenten staan dichter bij de burger en kunnen daardoor beter maatwerk leveren. Hiervoor moest eerst de eigen kracht en het sociaal netwerk van mensen aangesproken worden. Burgers moesten meer participeren en er zou een (meer) zorgzame samenleving ontstaan.
En dat zou meteen in 2015 wel gerealiseerd kunnen worden, dus kon er meteen een bezuiniging worden ingeboekt. Want dat was het natuurlijk ook gewoon: een bezuinigingsmaatregel met een mooi sausje van een zelfredzame en zorgzame samenleving.
Wie heeft dit kunnen verzinnen? Ben ik niet voor het inzetten van eigen kracht en het sociale netwerk? Zeker wel, maar wel binnen realistische verwachtingen. Een kind die in 2014 zware ondersteuning nodig had, kon niet zomaar in 2015 alles opeens op eigen kracht en met het sociale netwerk omdat er een decentralisatie was bedacht.
Eigen kracht moeten we niet verwarren met ‘de inwoner die het dan maar zelf moet gaan doen’. Er zullen altijd mensen zijn die ondersteuning nodig hebben. Wel kunnen we de eigen kracht stimuleren door aan te sluiten bij de vraag van de inwoner en samen kijken naar een oplossing. Door een handje te helpen of een duwtje in de rug te geven. Soms zit eigen kracht in het stimuleren van hele kleine stapjes te zetten om mensen weer het vertrouwen te geven dat ze het zelf kunnen. Kortom: eigen kracht is individueel maatwerk.
En te veel uitgaan dat iedereen een sociaal netwerk heeft, is niet reëel. Soms is er helemaal geen netwerk en moet deze worden opgebouwd. Dit geldt bijvoorbeeld nog wel eens voor mensen met een psychiatrische achtergrond of een verslavingsachtergrond die geen familie, vrienden of andere bekenden meer in hun omgeving hebben. Het inzetten van het sociale netwerk is ook niet altijd de beste oplossing. Bij multiprobleemhuishoudens zorgt het sociale netwerk er soms voor dat het gezin in een neerwaartse spiraal terecht komt. Zo is de buurman niet alleen de buurman, maar ook het drinkmaatje. De oplossing ligt dan eerder in het kijken of er een nieuw netwerk gecreëerd kan worden naast of in plaats van het oude. Hierdoor kunnen patronen worden doorbroken.
Ik geloof dat we best in een zorgzame samenleving leven en dat mensen bereid zijn om wat voor een ander te doen. Maar mensen hebben ook al hun handen vol om voor zichzelf en hun eigen gezin te zorgen. Kijk maar naar hoeveel mensen overbelast zijn door het verlenen van mantelzorg. En het feit dat voor veel mensen het moeilijk genoeg is om financieel het hoofd boven water te houden. Zelfs als werkende kan je nu al dakloos worden.
Dus ja; er zijn zeker kansen. Maar zoals ook door het SCP is aangegeven, moet het Rijk realistisch zijn over de zelfredzaamheid en de zorgzame samenleving. ‘Den Haag’ moet zich niet rijk rekenen. Laten we hopen dat het Rijk dit op eigen kracht inziet.
