Dit is vaak mijn uitspraak als het gaat om vroegsignalering van schulden. Misschien zijn er uitzonderingen, maar bij de gemiddelde Nederlander niet. Het begint altijd met de eerste rekeningen die niet betaald kunnen worden. Dat is het moment waarop er nog zaken weer op de rit kunnen worden gezet.
En we weten dat als er niet vroegtijdig wordt gehandeld de schulden al heel snel kunnen oplopen. Dit mede door de hoge boetes die worden opgelegd als rekeningen niet op tijd worden betaald. Daar is wel een keer een berekening van gemaakt en dan sla je steil achterover.
Er vroeg bij zijn kan hopelijk ook een ingang zijn om er vroeg over te praten. Want wij zijn als Nederlanders sowieso al een volk dat niet makkelijk over geld praat. Vertellen wat je verdient is ‘not done’ en vertellen dat je schulden hebt al helemaal niet. Voor de buitenwereld houden we graag de schijn op. De schaamte hierover is groot.
Bij een project over multiprobleemhuishoudens dat ik mocht leiden, was een gezin met veel schulden. Elke dag gingen vader en moeder een blokje om. Niet voor de beweging, maar om niet geconfronteerd te worden met de postbode die rekeningen door de brievenbus gooide. Als ze thuiskwamen, legden ze het ongezien in de kast. Het heeft de coach veel tijd gekost om het vertrouwen te winnen om te vertellen dat ze schulden hadden. En om het te hebben over deze kast en het samen te structureren en afspraken te maken met de sociale dienst en schuldeisers. De tweede stap was om het ook de familie te vertellen dat ze schulden hadden.
Daarom ben ik zo'n voorstander van vroegsignalering van schulden. Een klein stapeltje rekeningen is makkelijker te overwinnen. Niet alleen in geld, maar ook in ruimte in het hoofd. En om erover te durven praten.
Ik mag nu zelf ook voor drie gemeenten vroegsignalering van schulden implementeren. Dit samen met Inforing die hiervoor een programma hebben ontwikkeld, dat al door veel gemeenten wordt gebruikt (zie ook http://www.vroegsignalering.nl). Hierdoor is het mogelijk om al vroegtijdig signalen van mogelijke schulden op te vangen, te matchen en te volgen.
Over de uitwisseling van gegevens zijn natuurlijk goede afspraken gemaakt. Privacy van de inwoners staat voorop. Daarom is het goed dat de Eerste Kamer akkoord heeft gegeven op de wijzigingen aan de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening voor de uitwisseling en verwerking van persoonsgegevens. Hierdoor wordt er duidelijkheid verschaft aan alle partners over wat wel en niet kan.
Het programma is natuurlijk alleen een middel. De winst zit erin dat professionals van schuldhulpverlening of van sociale teams er daadwerkelijk op af gaan en proberen het gesprek aan te gaan. Dit om te kijken naar mogelijke oplossingen voor de korte termijn (betaalregelingen) en lange termijn. Juist als ook het sociaal team erbij betrokken is, kan er breder gekeken worden dan alleen naar de schulden. Maar juist naar de hele context van het huishouden. Hierdoor wordt er niet alleen naar het symptoom gekeken, maar ook naar de oorzaak.
