Normaliseren in de jeugdhulp; de normaalste zaak in de wereld!

We moeten in de jeugdhulp meer normaliseren is een standaardkreet. Hoe dan en wat dan? 
 
We weten allemaal dat door de jaren heen steeds meer kinderen jeugdhulp krijgen.Vanaf 2015 stijgt het elk jaar met een aantal procent. In 2019 ontvingen 443.000 jongeren jeugdzorg, wat neerkomt op een op de tien jongeren, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het gaat daarbij om jongeren tot 23 jaar. Van de jongeren tot achttien jaar ontvingen ongeveer 411.000 personen jeugdzorg, omgerekend een op de acht.
 
Dat is best veel! Bij mijzelf en dat hoor ik ook wel om me heen roept dat wel vragen op: hebben echt zoveel kinderen jeugdhulp nodig en waarom dan? Maar ook geluiden dat we deze kosten echt niet meer met elkaar kunnen betalen.
 
Bijna alle gemeenten hebben een tekort op de jeugdhulp. Hier wil ik nog wel een nuancering op maken, want ik vind het de vraag of gemeenten een tekort hebben of dat ze gewoon te weinig geld hebben meegekregen van het rijk. Ga er maar aan staan: een transitie en transformatie realiseren met meteen minder geld.
 
Maar terug naar het normaliseren. Wat verstaan we daar nu onder?  Voor mij heeft het een aantal factoren:
 

• De verantwoordelijkheid in eerste instantie neerleggen waar het hoort: bij de ouders. Vind ik dat we de ouders maar in het sop moeten laten gaarkoken? Nee, maar daar is wel de start. En daar gaan we nog weleens aan voorbij. Ik heb verschillende opdrachten mogen uitvoeren rondom hangjongeren. Hele plannen met jongerenwerk, politie, gemeente etc. om dit op te pakken als er overlast was. Maar wat niet altijd meteen op het netvlies stond, waren de ouders. Zouden zij niet gewoon tegen hun kind moeten zeggen dat ze geen anderen lastig mogen vallen en zijn zij niet degenen waarmee we daarover het gesprek moeten voeren? Nu slaan we ze nog weleens over. Dit kwam ook bij mij naar boven met het recente nieuws dat Boa’s waren aangevallen door groepen jongeren. Het ging er al gauw over dat ze toegerust moeten worden met o.a. wapenstokken. Dit terwijl mijn eerste gedachte was: hoe zouden die ouders nu reageren als ze hun kind op tv zien? 
   
• Moeten we ouders geen ondersteuning bieden. Ja natuurlijk wel, maar dat begint in het eigen netwerk en omgeving. Mocht dit echt niet voldoende zijn, dan is er professionele ondersteuning. Maar daar moeten we niet in een reflex op teruggrijpen, omdat het beschikbaar is. Zo zijn er nogal wat aanvragen voor huiswerkbegeleiding. Is dit jeugdhulp of kan dit ook gewoon op een andere manier opgelost worden? Zelf heb ik een jongere uit mijn omgeving die dyslectisch is huiswerkbegeleiding gegeven. Daar kwam geen indicatie aan te pas, alleen een dikke dank je wel toen hij geslaagd was. Als we voldoende (gratis) aanbod creëren dan is er altijd vraag en daarmee ook steeds meer aanbod. Iedereen kon op de klompen aanvoelen dat het abonnementstarief in de Wmo tot hogere kosten zou leiden. Wat wil je nog meer; een huishoudelijke hulp voor 19 euro per maand. Je zou wel een dief van je eigen portemonnee zijn om hier geen gebruik van te maken. 
   
• Normaliseren is een kind ook gewoon een kind laten zijn die door fasen heen gaat. Als ik kind was ik (zacht gezegd) niet bepaald een makkelijke puber, maar ik ben toch nog aardig op mijn pootjes terecht gekomen. Een moeder uit mijn omgeving kwam helemaal ongerust naar me toe omdat ze van de school had gehoord dat haar kind waarschijnlijk ADHD heeft. Ja inderdaad; hij was erg druk, zijn concentratieboog was niet heel hoog en hij was liever buiten aan het struinen dan dat hij in de klas moest zitten.  Dus was het ook logisch dat het gesprek met een professional die was aangevraagd door de school niet echt een succes was. Zit je daar een uur met een vreemde mevrouw te praten, terwijl je niet zo’n prater bent en je door het raam ziet dat je vriendjes buiten aan het voetballen zijn. Een kind is gewoon een kind en niet meteen hoogbegaafd, ADHD, etc. Daarmee zeg ik niet dat er geen diagnoses zijn en gesteld mogen worden, maar wel dat we moeten oppassen niet te snel een etiket willen plakken. En als een kind autistisch is, richt je je dan op het kind of geef je vooral de ouders handvatten om hiermee om te gaan? Want af en toe denk ik: arm kind!  En naar school/ dagbesteding en ook nog individuele begeleiding. Wanneer mag je gewoon lekker spelen? Een goede balans hierin vinden, is wel belangrijk. 
   
• En dan kom ik op mijn laatste punt: is het kind wel altijd degene die ondersteuning nodig heeft? Ik heb bij een justitiële behandelinrichting gewerkt en ik durf toch echt te stellen dat voor een deel de ouders daar hadden moeten zitten en niet de kinderen. Als een kind heel druk is, moet je daar dan meteen ondersteuning op in zetten of kijk je goed naar het hele gezinssysteem. Misschien zijn er wel schulden in het gezin wat voor spanning zorgt tussen de ouders, waar het kind op reageert. Zou je dan niet met die schulden aan het werk gaan, waardoor de rust weer in het gezin terugkeert? 

Ik vind echt dat elk kind wat ondersteuning nodig heeft dit moet krijgen. Alleen vind ik wel dat we kritisch mogen zijn wat dan de beste ondersteuning is. En dat hoeft niet per definitie jeugdhulp te zijn. We moeten blijven kijken wat in de eigen omgeving beschikbaar is aan krachten. En als er wel jeugdhulp nodig is, laten we dan blijven kijken met welke frequentie en lengte dit nodig is. Dit door duidelijke doelen en resultaten af te spreken. En ook eerlijk met elkaar zijn als de ingezette hulp dit niet bereikt en er wellicht wat anders nodig is.
 
Ik zie gelukkig om me heen steeds meer mooie voorbeelden om op bovenstaande in te spelen. Het jongerenwerk herwaarderen (waar de Corona crisis ook aan mee heeft geholpen), initiatieven met inzet van vrijwilligers, zoals buurtgezinnen en projecten gericht op het voorkomen van uithuisplaatsingen. 
 
Laten we dit met elkaar door blijven zetten en elke keer ons de vraag stellen: wat is nu echt het beste voor dit kind of jongere? Waarmee ik niet zeg dat dit niet gebeurt, maar ik denk wel dat we onbewust in mechanismen vervallen, waardoor we niet altijd naar alle opties kijken. Je loopt makkelijker een pad wat je altijd al bewandeld hebt. Laten we dit doorzetten naar bewust onbekwaam zijn met als uiteindelijk resultaat bewust bekwaam.

Zie ook binnenlands bestuur van 10 juni 2020:  https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/opinie/ingezonden/normaliseren-in-de-jeugdhulp-de-normaalste-zaak.13519387.lynkx