Bij mijn eerste baan als projectleider bij een provinciale welzijnsinstelling in Overijssel heb ik in 1996 (ja, 23 jaar geleden al weer) een kleinschalig onderzoek laten doen en op basis daarvan een boekje geschreven met als titel: “De grens tussen versieren en lastigvallen”; Seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag onder jongeren. Ik weet ook nog goed wie het eerste boekje kocht: een vader voor zijn zoon.
Ik kwam het weer tegen bij het opruimen van mijn boekenkast en het is nu weer een onderwerp waar ik mee te maken heb als regionale projectleider “Geweld hoort nergens thuis”. Hierbij wat uitkomsten en conclusies van toen. Ik ben benieuwd of dit nu heel gedateerd is of nog steeds geldt?
In het onderzoek is een vragenlijst voorgelegd aan 167 meisjes[1] van VBO tot Atheneum. De leeftijd is tussen de 15 en 19 jaar met een gemiddelde leeftijd van 16,2 jaar. Gemiddeld 84% van de meisjes geeft aan dat zij hun grenzen aangeven. Van de meisjes geeft 6% niet aan hoe ver ze willen gaan en 3% soms wel en soms niet. Niets ingevuld heeft 7% van de meisjes. Als redenen voor het niet aangeven van de grenzen worden vooral de dwingende houding van de jongen en de angst de jongen te verliezen genoemd. Ondanks dat 84% van de meisjes meldt dat zij hun grenzen aangeven, is het 61% weleens overkomen dat een jongen over hun grens is gegaan.
De meeste meisje konden volstaan met zeggen ‘dat zij niet wil’, ‘er nog niet aan toe is’ of dat zij’ hem beter wil leren kennen’. (65%). Van de meisjes zette 14% hun woorden kracht bij door zijn handen of hele lijf weg te duwen of zich van hem af te draaien. Een smoesje werd door 4% van de meisjes gebruikt. Van de meisjes vond 17% het gedrag zo overschrijdend dat zij tegenstribbelden of wegliepen. Enkele meisjes voelden zich machteloos.
De reactie van de jongen op hun reactie was in 43% van de gevallen positief. De jongen reageerde begripvol en/of bood zijn excuus aan. Van de jongens reageerde 25% neutraal. De jongen vond het niet leuk, maar accepteerde het wel. Van de meisjes beschreef 30% de reactie van de jongen als niet erg positief. Jongens reageerden teleurgesteld, boos of beledigd. Sommige jongens bleven ’plakkerig’ of drongen aan om hun zin te krijgen. In een enkel geval ging de jongen gewoon door of werd gewelddadig. In 2% van de gevallen reageerde de jongen niets of nauwelijks: “hij heeft waarschijnlijk niets gemerkt, hij was een beetje dronken”.
Met 20 meisjes is een diepte-interview gehouden, waarbij is ingegaan op welke grenzen zij hanteren en welke strategieën zij gebruiken om te kunnen omgaan met gedrag van jongens dat zij als seksueel intimiderend- en grensoverschrijdend ervaren.
Wat meisjes als seksueel intimiderend- en grensoverschrijdend gedrag ervaren is niet eenduidig te benoemen. Elk meisje ervaart dit op haar eigen manier. Meisjes willen wel graag met respect en als persoon benaderd worden door jongens. Zij ervaren de manier, waarop sommige jongens over hen en andere meisjes praten, als beledigend en denigrerend.
Lichamelijke grenzen van meisjes worden vooral bepaald door de mate waarin ze een jongen kennen. Bijna alle meisjes willen niet door een onbekende jongen worden aangeraakt. Een jongen die ze kennen mag wel vriendschappelijk een arm om hen heen slaan. Deze hand mag echter niet afglijden naar andere delen van het lichaam! Als meisjes wat intiemer willen worden met een jongen, willen de meeste meisjes dit voorzichtig opbouwen.
Wat komen meisje in de dagelijkse praktijk tegen als gedrag van jongens, dat zij als intimiderend- en grensoverschrijdend ervaren:
Meisjes kiezen verschillende strategieën om te kunnen omgaan met gedrag dat zij als intimiderend -en grensoverschrijdend ervaren. Zo zijn meisjes die eerder te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag die er van tevoren over nadenken waar hun grens ligt en hoe zij deze in het vervolg zelf zullen bewaken. Sommige meisjes reageren op het moment dat hun grens wordt overschreden, verbaal en/of fysiek. Ook zijn er meisjes die zich wel bewust van hun grenzen, maar niet in staat zijn deze afdoende te bewaken. De oplossing zoeken zijn in een vaste vriend als beschermengel. Of ze ontwijken intiem contact met jongens.
“Ik praat met de jongens en leg uit wat ik niet leuk vind. Mijn nee is nee en wordt niet ja. De jongens houden dan op”
[1] Dat er voor meisjes is gekozen wil natuurlijk niet zeggen dat jongens alleen dader zijn en geen slachtoffer.
